Macaristan’ın ev sahipliğinde yapılan Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) Gayriresmi Zirvesi kapsamında düzenlenen Devlet Başkanları Konseyi tarafından kabul edilen Zirve (Budapeşte) Bildirisi’nde, teşkilat içi bütünlük ve Türk Devletleri arasındaki birlik, beraberlik ve dayanışma ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin diğer gözlemci üyelerle (Macaristan ve Türkmenistan) Türk dünyasının ayrılmaz parçası olduğu vurgulandı.
TC Dışişleri Bakanlığı kaynaklarından edinilen bilgiye göre, 20-21 Mayıs tarihlerinde Macaristan’ın ev sahipliğinde yapılan TDT Gayriresmi Zirvesi kapsamında düzenlenen Devlet Başkanları Konseyi tarafından bugün kabul edilen Zirve (Budapeşte) Bildirisi’ne, teşkilat içi bütünlüğü ve Türk Devletleri arasındaki birlik, beraberlik ve dayanışmayı vurgulayan ve KKTC’ye güçlü destek beyan eden yazımlar ve Türkiye açısından önem ve öncelik taşıyan maddeler eklendi.
Bildiride, KKTC’nin, diğer gözlemcilerle (Macaristan ve Türkmenistan) birlikte Türk dünyasının ayrılmaz parçası olduğunu vurgulayan ve TDT’nin çalışmalarına yaptığı katkıları memnuniyetle karşılayan maddeler kabul edildi.
Bildiride, Türk dünyasının Kıbrıs Türklerinin özden gelen eşit haklarının güvence altına alınması konusunda dayanışma ifade eden ve Kıbrıs sorununun adadaki mevcut gerçekliklere dayalı olarak, karşılıklı kabul edilebilir ve uygulanabilir bir çözüme ulaşması ihtiyacı vurgulandı.
TDT Aksakallar Konseyi 17. Toplantısı’nın 1-2 Mayıs tarihlerinde Girne’de başarıyla gerçekleştirilmesini öne çıkaran bildiride, Türk Dünyası Vizyonu-2040 Belgesi’nde belirtildiği üzere, üye devletlerin, ulusal çıkarları açısından hayati önem taşıyan konularda aralarındaki siyasi dayanışma ve karşılıklı desteği güçlendirme iradelerini vurgulayan maddeler onaylandı.
Bildiride, TDT’de kardeşlik ruhuna olan bağlılıklarını bildiren ve Türk Dünyası Şartı’nda da belirtildiği üzere, Türk Devletleri arasındaki birlik ve dayanışmaya zarar vermeyi amaçlayan her türlü girişimin engellenmesinin önemini vurgulayan ve TDT’nin bütünlüğüne, kurumsal ve karar alma kapasitesine bağlılıklarını yineleyen, KKTC’nin de aralarında bulunduğu TDT gözlemcilerinin gençlik ve spor alanında teşkilat bünyesinde yürütülen değişim programları ve benzer faaliyetlere ev sahipliği yapmalarını teşvik eden maddeler kabul edildi.
– Türkiye’nin bölgesel rolüne takdir
Öte yandan bildiride, Türkiye’nin Suriye’nin toprak bütünlüğü ve birliği temelinde güvenlik ve istikrarın tesis edilmesi, Suriye’nin tüm bileşenlerinin katılımıyla kapsayıcı bir siyasi sürece ulaşılması ve yaptırımların kaldırılması yönünde oynadığı yapıcı rol takdir edildi.
Bildiride, Gazze’deki feci insani durumla ilgili derin endişe ifade eden, kalıcı ve kapsamlı bir ateşkes, rehinelerin ve tutukluların serbest bırakılması ve Gazze’ye engelsiz insani erişime yönelik müzakerelere verilen desteği teyit eden; Filistinlilerin Gazze’den uzaklaştırılmasına yönelik tüm girişimleri reddeden; İsrail-Filistin çatışmasına adil ve kalıcı bir çözüme duyulan ihtiyacın ve ilgili Birleşmiş Milletler (BM) kararlarına uygun olarak başkenti Doğu Kudüs olan, 1967 sınırlarına dayanan iki devletli çözümün uygulanmasının altını çizen maddelerine onay verildi.
– Afganistan Çalışma Grubu kuruldu
Bildiride Afganistan’la ilgili konularda TDT Üye Devletleri’nin ortak tutumunun geliştirilmesini kolaylaştıracak olan Afganistan Çalışma Grubunun kurulması takdirle karşılanırken bu konuda Devlet Başkanları Konseyi tarafından ayrı bir ortak açıklama da kabul edildi.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından 21 Mart’ta yapılan çağrı doğrultusunda, Türk dünyasının ortak bayramı olan Nevruz’a ilişkin TDT bünyesinde anma ve kutlama etkinliklerinin üye ülkeler, gözlemciler ve Türk İşbirliği Teşkilatlarıyla işbirliği içinde düzenlenmesi yönünde TDT Sekretaryasını talimatlandıran maddelerin kabul edildiği bildiride, her türlü ırkçılık, ayrımcılık, yabancı düşmanlığı, İslam’a karşı nefret, nefret söylemi ve dezenformasyonla mücadelede işbirliğini sürdürme ve bu alanlarda uluslararası platformlardaki çabaları uyumlaştırma taahhütleri yinelendi.
– Terörle ve siber suçlarla ortak mücadele çağrısı
Bildiride, TDT Üye Devletlerini, her türlü terörizm ve ulus ötesi organize suç, terörizmin finansmanı ve siber suçla mücadele için ortak çabaları sürdürmeye teşvik eden, savunma sanayisi alanında TDT kapsamında verimli çok taraflı işbirliğini geliştirme iradesinin yinelediği vurgusuyla, üye devletlere bu yöndeki çabalarını hızlandırmaları talimatını veren maddeler onaylandı.
Öte yandan Türk Devletlerinin BM ve diğer uluslararası kuruluşlardaki önemli adaylıklarına atıfla, Türkiye’nin de 2037-2038 dönemi için BM Güvenlik Konseyi geçici üyeliği, 2025-2029 dönemi için UNESCO Yürütme Kurulu ve 2026-2028 dönemi için BM Ekonomik ve Sosyal Konsey (ECOSOC) adaylıklarının memnuniyetle karşılandığı bildiride, bilim insanı ve Nobel ödülü sahibi Prof Dr. Aziz Sancar’a “Türk dünyasının birliğine katkılarından dolayı” Türk Devletleri Teşkilatı Ali Şir Nevai Uluslararası Ödülü’nün verilmesini memnuniyetle karşılayan maddelere onay verildi.
